Sustainability Expo 2025 มหกรรมด้านความยั่งยืนที่ใหญ่ที่สุดในภูมิภาคอาเซียน ADAPTATION & COLLABORATION ร่วมเป็นส่วนหนึ่งของการเปลี่ยนแปลง เพื่ออนาคตที่ดีขึ้นสำหรับทุกชีวิตบนโลกใบนี้

September 15, 2025

ต้องยอมรับว่าความคืบหน้าของเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (Sustainable Development Goals หรือ SDGs) จากทั่วโลก ยังคงเดินไปข้างหน้าอย่างไม่เท่าเทียม ล่าช้า และยังเผชิญความท้าทายหลายด้าน ซึ่งในภาพรวมแล้ว ความเร็วของความก้าวหน้านั้นยังไม่พอกับเป้าหมายที่จะบรรลุได้ภายในปี 2030

ความคืบหน้าของเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (Sustainable Development Goals หรือ SDGs) ประจำปี 2025 ระบุว่า มีเพียงประมาณ 35% ของเป้าหมาย SDGs เท่านั้นที่อยู่ในแนวทางที่จะประสบความสำเร็จ หรือมีความคืบหน้าในระดับปานกลาง ขณะที่เป้าหมายอีกเกือบครึ่งหนึ่งเดินหน้าอย่างช้า ๆ โดยความล่าช้านี้ เกิดจากปัจจัยด้านภูมิรัฐศาสตร์ ความขัดแย้ง สภาพภูมิอากาศที่รุนแรงขึ้น รวมถึงความเหลื่อมล้ำทางเศรษฐกิจและสังคมที่ยังไม่ถูกแก้ไขอย่างมีประสิทธิผล

ในภูมิภาคเอเชียแปซิฟิก แม้จะมีความพยายามและความก้าวหน้าต่าง ๆ เช่น การลดความยากจนและการพัฒนาด้านสุขภาพ แต่ก็ยังมีเป้าหมายที่ก้าวหน้าช้า อาทิ การบริโภคและผลิตอย่างรับผิดชอบ การศึกษาคุณภาพ และการสร้างงานที่มีคุณค่า สิ่งแวดล้อมทั้งในทะเลและบนบก ก็ถูกทำลายอย่างต่อเนื่องโดยปัญหาต่าง ๆ เช่น การทำลายป่าและการใช้ทรัพยากรอย่างไม่ยั่งยืน รวมถึงภูมิภาคนี้ ยังเป็นหนึ่งในพื้นที่ที่ได้รับผลกระทบหนักจากปัญหาสภาพภูมิอากาศ เช่น ภัยพิบัติทางธรรมชาติที่เกิดบ่อยและรุนแรงขึ้น

รายงานปีนี้กระตุ้นให้ทุกภาคส่วนโลก เร่งดำเนินการใน 6 ประเด็นสำคัญ ได้แก่ ระบบอาหารที่ยั่งยืน การเข้าถึงพลังงานสะอาด การเปลี่ยนผ่านสู่ดิจิทัล การศึกษา งานและการคุ้มครองทางสังคม รวมถึงการรับมือกับความเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศและการอนุรักษ์ความหลากหลายทางชีวภาพ เพื่อเร่งให้เป้าหมาย SDGs สามารถบรรลุผลได้อย่างแท้จริงภายในเส้นตาย

มาถึงคำถามสำคัญที่เราต้องเผชิญ คือ “เราจะอยู่รอดอย่างไร ในโลกที่เปลี่ยนแปลงนี้” เพื่อรับประกันว่า โลกของเราจะยังคงเป็นบ้านที่น่าอยู่สำหรับทุกคนในวันนี้และในอนาคต

Business+ ขอร่วมเป็นส่วนหนึ่งของการดูแล ปกป้อง และเป็นพลังขับเคลื่อนให้โลกของเราดีขึ้น เพื่อไม่ให้ใครถูกทิ้งไว้ข้างหลังตามเจตนารมณ์ของ SDGs กับงาน Sustainability Expo 2025 มหกรรมด้านความยั่งยืนที่ใหญ่ที่สุดในภูมิภาคอาเซียน

Sustainability Expo 2025 พลังของทุกภาคส่วน เพื่อสร้างสมดุลที่ดี เพื่อโลกที่ดีกว่า มหกรรมด้านความยั่งยืนที่ยิ่งใหญ่ที่สุดในอาเซียน กลับมาอีกครั้งในปีนี้เป็นครั้งที่ 6 ติดต่อกัน ภายใต้แนวคิด “พอเพียง ยั่งยืน เพื่อโลก” (Sufficiency for Sustainability) โดยความร่วมมือของ 6 องค์กรธุรกิจชั้นนำ ได้แก่ บริษัท เครือเจริญโภคภัณฑ์ จำกัด, บริษัท เฟรเซอร์ส พร็อพเพอร์ตี้ (ประเทศไทย) จำกัด (มหาชน), บริษัท ปตท. จำกัด (มหาชน), เอสซีจี, บริษัท ไทยเบฟเวอเรจ จำกัด (มหาชน) และบริษัท ไทยยูเนี่ยน กรุ๊ป จำกัด (มหาชน) รวมทั้งเครือข่าย TSCN (Thailand Supply Chain Network) และสำนักงานส่งเสริมการจัดประชุม และนิทรรศการ (องค์การมหาชน) หรือ สสปน. ที่ร่วมขับเคลื่อนการดำเนินงานตามแนวทาง Carbon Neutral Event

การจัดงานปีนี้ ยังคงน้อมนำพระปฐมบรมราชโองการของพระบาทสมเด็จ พระปรเมนทรรามาธิบดีศรีสินทรมหาวชิราลงกรณ พระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว ที่จะสืบสาน รักษา และต่อยอด เพื่อประโยชน์สุขของประชาชน และน้อมนำหลัก “ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง” (Sufficiency Economy Philosophy – SEP) ตามแนวพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราชบรมนาถบพิตร มาเป็นแนวทางในการจัดงาน เพื่อเชื่อมโยงสู่เป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืนของสหประชาชาติ (UNSDGs) และสร้างแพลตฟอร์มแห่งความร่วมมือระดับภูมิภาคเพื่อการเปลี่ยนแปลงอย่างยั่งยืน

คุณต้องใจ ธนะชานันท์ ผู้อำนวยการคณะจัดงาน Sustainability Expo 2025 เปิดเผยว่า ปีนี้งานจะย้ำชัดถึงสองหัวใจสำคัญคือ ADAPTATION (การปรับตัว) & COLLABORATION (การร่วมมือ) เพื่อต่อสู้กับภาวะโลกรวน ท่ามกลางความท้าทายของโลกที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว และมุ่งมั่นที่จะยกระดับปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง (Sufficiency Economy Philosophy – SEP) ให้เป็นวาระสำคัญในระดับสากล รวมถึงจัดตั้งบริษัท ซัสเทนอะบิลิตี้ เอ็กซ์โป จำกัด ขึ้นเป็น Social Enterprise เพื่อผลักดันแพลตฟอร์มนี้ให้ดำเนินการได้อย่างต่อเนื่องอีกด้วย

“SX เป็นแพลตฟอร์มที่สร้างความร่วมมือมาโดยตลอด สำหรับปีนี้ความร่วมมือมีความเข้มข้นยิ่งขึ้น เพราะโลกกำลังผันผวนอย่างไม่เคยมีมาก่อน ส่วนการปรับตัวคือสิ่งที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ เมื่อการลดผลกระทบสิ่งแวดล้อมอาจสายเกินไปแล้ว โดยแกนสำคัญของการจัดงาน คือ Collaboration หรือการทำงานร่วมกัน จากความท้าทายด้านสภาพภูมิอากาศ การขยายตัวของประชากร เทคโนโลยีที่พัฒนาอย่างรวดเร็วและพลิกผันชีวิตประจำวัน รวมถึงความเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจและสังคม เป็นเรื่องที่ต้องอาศัยความร่วมมือจากทุกภาคส่วน ทั้งภาครัฐ เอกชน ประชาสังคม และประชาชนทั่วไป

ในขณะที่มิติของการปรับตัว Adaptation เป็นอีกแกนสำคัญที่ผสานแนวคิดความร่วมมือนี้เข้าด้วยกัน เพราะโลกที่ผันผวนและเต็มไปด้วยความไม่แน่นอนจำเป็นต้องมีการปรับกลยุทธ์และวิถีชีวิตเพื่อความอยู่รอด ร่วมกัน ดังนั้น ธีมของการจัดงาน Sustainability Expo 2025 จะนำเสนอกรณีศึกษาจริง นวัตกรรม และเทคโนโลยีที่ช่วยให้ทั้งองค์กร ชุมชน และประเทศ สามารถปรับตัวได้อย่างมั่นคง

ภายในงาน จะมีเวทีพูดคุยและสัมมนาที่ให้ Insights จากผู้เชี่ยวชาญระดับโลก ว่าด้วยวิธีการสร้างเครือข่ายร่วมมือที่เข้มแข็ง และการวางแผนทรัพยากรที่ตอบโจทย์ทุกฝ่ายอย่างสมดุล ผ่านกิจกรรมหลากหลายเพื่อส่งเสริมความร่วมมือและการพัฒนาที่ยั่งยืนในทุกมิติ อาทิ การประกวดสุนทรพจน์เยาวชน SX และการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นในหัวข้อต่าง ๆ รวบรวมผู้เชี่ยวชาญในหลากหลายด้าน ความรู้ โครงการต่าง ๆ แนวคิดที่น่าสนใจ รวมถึงเทคโนโลยีและนวัตกรรมที่สร้างสรรค์ขึ้น เพื่อช่วยให้องค์กรและประชาชนทั่วไปได้ร่วมกันสร้างความยั่งยืนและลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมในระยะยาว

รวมทั้งกิจกรรมและเวิร์กช็อปที่ส่งเสริมการเรียนรู้เกี่ยวกับการพัฒนาเพื่อความยั่งยืน เสาวนาแบ่งปันประสบการณ์และสร้างแรงบันดาลใจให้กับผู้อื่น รวบรวมข้อมูลเชิงลึกอันทรงคุณค่าจากวิทยากรผู้เชี่ยวชาญด้านความยั่งยืนกว่า 750 ท่านทั่วโลก ทั้งในประเทศและต่างประเทศ เครือข่ายธุรกิจยั่งยืนจากบริษัทและองค์กรชั้นนำของไทยและต่างประเทศกว่า 270 แห่ง ที่จะมาร่วมกันแสวงหาหนทางที่จะฟื้นฟูสมดุลให้กับโลกและพัฒนาอนาคตที่ดีกว่า”

คุณต้องใจ กล่าวเพิ่มเติมว่า รูปแบบการจัดงาน Sustainability Expo 2025 ตั้งใจจะสื่อสารถึงปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง (SEP) ในเวทีโลก โดยมีการสื่อสารผ่านคำว่า “Enough” เมื่อสื่อสารกับชาวต่างชาติ ทำให้คนเริ่มคิดถึงคำว่า “พอ” ในแง่มุมต่าง ๆ ซึ่งกระตุ้นให้เกิดการตระหนักว่า “หากไม่พอจะนำไปสู่การแสวงหาและใช้ทรัพยากรอย่างไม่หยุดยั้งและไร้ขอบเขต”

อีกไฮไลต์สำคัญที่จะเปิดตัวเป็นครั้งแรกในประเทศไทยภายในงานนี้ คือ การที่ Sustainability Expo 2025 ร่วมเป็นหนึ่งใน Host Partners จัดการแข่งขัน Enactus World Cup 2025 Presented by ThaiBev ซึ่งเป็นเวทีการแข่งขันระดับโลก ที่รวมพลังนักเปลี่ยนแปลงรุ่นใหม่จากทั่วโลก สร้างสรรค์นวัตกรรมและแนวทางแก้ไขปัญหาเพื่อความยั่งยืน จัดโดย มูลนิธิรากแก้ว และ บริษัท ไทยเบฟเวอเรจ จำกัด (มหาชน) ผู้สนับสนุนหลัก ร่วมกับ Enactus Global พร้อมด้วยเครือข่ายพันธมิตรจากภาคเอกชน และองค์กรไม่แสวงหากำไร รวมสุดยอดทีมเยาวชนจากกว่า 32 ประเทศทั่วโลก จะมานำเสนอโครงการธุรกิจเพื่อสังคมที่สร้างผลกระทบเชิงบวกให้กับชุมชน โดยมีเป้าหมายเพื่อขับเคลื่อนการพัฒนาที่ยั่งยืนผ่านพลังของคนรุ่นใหม่ ต้องถือว่า นับเป็นงานที่ได้รับการจับตามองจากทั้งภาคธุรกิจ สถาบันการศึกษา และองค์กรระดับโลกเช่นกัน

ในส่วนของเครือข่ายภาคธุรกิจและภาครัฐ พบกับกิจกรรมความร่วมมือจากทุกภาคส่วน ทั้งในระดับประเทศและระดับโลก อาทิ การประชุมเชิงปฏิบัติการด้านสภาพภูมิอากาศประเทศไทย หรือ TCAC 2025 จัดโดยกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม งานเสวนาและจับคู่ทางธุรกิจ โดยองค์กรระหว่างประเทศ การประชุมพันธมิตรทางธุรกิจของเครือข่ายห่วงโซ่อุปทานแห่งประเทศไทย (TSCN) รวมถึง CEO Panel จากองค์กรชั้นนำในภูมิภาคมากมาย

สำหรับงาน Sustainability Expo 2025 ได้รับการยกย่องว่า เป็นมหกรรมการจัดงานด้านความยั่งยืนที่ใหญ่ที่สุดในอาเซียน โดยมีพื้นที่จัดแสดงกว่า 70,000 ตารางเมตร โดยปีนี้จะมีพันธมิตรและผู้สนับสนุนเพิ่มขึ้นกว่า 300 ราย จากปีที่แล้วที่มี 270 ราย ขณะเดียวกัน คาดว่าจะมีส่วนร่วมระดับนานาชาติจะเพิ่มขึ้นอย่างชัดเจน โดยมีนักศึกษาต่างชาติเข้าร่วมเกือบ 2,000 คน จากกว่า 32 ประเทศ เช่น สหราชอาณาจักร ฟินแลนด์ ออสเตรีย ฝรั่งเศส จีน และสวีเดน มาร่วมงาน โดยคาดว่า จะมีผู้เข้าชมออนไลน์รวมกว่า 900,000 คน เพิ่มขึ้นจากปีที่แล้วที่ 770,000 คน นอกจากนี้ ยังมีนักเรียน นักศึกษาไทย เข้าร่วมจำนวนมาก ตั้งแต่ระดับอนุบาลถึงประถม ซึ่งได้รับการสนับสนุนจากกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม”

งานเดียวที่คุณจะได้อัปเดตเทรนด์ด้านความยั่งยืนทุกมิติ เพื่อก้าวตามให้ทันกับโลกที่เปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็ว พบกับคำตอบของการปรับตัวอย่างชาญฉลาดที่เริ่มต้น และลงมือทำได้ง่าย ๆ ด้วยตัวคุณ เพราะการปรับตัวไม่ใช่แค่การอยู่รอด แต่คือการสร้างทางรอดที่มีความสมดุลบนโลกใบนี้ได้ยั่งยืนอย่างแท้จริง

แล้วพบกันที่งาน Sustainability Expo 2025 (SX2025) ตั้งแต่วันที่ 26 กันยายน ถึงวันที่ 5 ตุลาคม 2568 เวลา 10.00-20.00 น. ณ ศูนย์การประชุมแห่งชาติสิริกิติ์ (QSNCC)

หรือติดตามข่าวสาร และกิจกรรมของ SX ได้ทาง Facebook Page : Sustainability Expo, www.sustainabilityexpo.com และแอดไลน์ @sxofficial เพื่อร่วมสนุกไปกับกิจกรรมการสะสมแต้ม ลุ้นรับรางวัลมากมาย ตลอด 10 วัน ที่จะชวนคุณมาร่วมกอบกู้โลกใบนี้ไปด้วยกันที่ Sustainability Expo 2025 : “พอเพียง ยั่งยืน เพื่อโลก” เพราะโลกที่ดีกว่า…เริ่มต้นได้จากเราทุกคน

10 โซนไฮไลต์ในงาน Sustainability Expo 2025

นอกจากกิจกรรมเชิงวิชาการ ภายในงาน Sustainability Expo 2025 จากผู้เชี่ยวชาญด้านความยั่งยืนกว่า 750 ท่านทั่วโลก ทั้งในประเทศและต่างประเทศ ตลอดจนเครือข่ายธุรกิจยั่งยืนจากบริษัทและองค์กรชั้นนำของไทยและต่างประเทศกว่า 270 แห่ง มาร่วมงานอย่างคับคั่ง

กิจกรรมสำคัญที่จะพลาดไม่ได้คือ กิจกรรมการเรียนรู้ที่เน้นการลงมือปฏิบัติจริง ผ่าน SX IDEALAB บนพื้นที่เวิร์กช็อปโดยผู้เชี่ยวชาญ ที่ผู้เข้าร่วมสามารถเรียนรู้ ลงมือทำ และนำมาประยุกต์ปรับใช้ในชีวิตจริง อาทิ การนำของที่ไม่ใช้แล้วมาเพิ่มมูลค่า การเรียนรู้การแยกขยะผ่านบอร์ดเกม ซึ่งตลอดทั้ง 10 วัน ของงาน SX2025 คุณจะได้ร่วมสนุก และตื่นตา ตื่นใจ ไปพร้อมกับการเรียนรู้ที่จะปรับตัวได้แบบง่าย ๆ เพื่อความอยู่รอดในยุคโลกรวนผ่านกิจกรรมอีกมาย

วันนี้ เราจะพาทุกคนไปเจาะลึก 10 โซนสำคัญ ที่จัดขึ้นในงาน SX2025 เผื่อผู้อ่านท่านไหนอยากจะมาร่วมงาน จะได้วางแผนการเยี่ยมชมได้ถูกต้องและครบถ้วน

โซน SEP INSPIRATION สำรวจเรื่องราวความสำเร็จขององค์กรชั้นนำในการพัฒนาที่ยั่งยืน ที่น้อมนำหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาประยุกต์ใช้จนประสบความสำเร็จ “การปรับตัวอย่างยั่งยืน เริ่มต้นได้จากตัวเรา” และองค์กรต่างประเทศที่มาแบ่งปันเรื่องราวเพื่อความยั่งยืนของโลก (ชั้น G)

โซน BETTER ME นำเสนอภายใต้แนวคิด “Adaptation for Longevity” พบนวัตกรรมด้านสุขภาพให้คุณรู้ลึกรู้จริงเรื่อง Personalized Medicine อาหารเพื่อการฟื้นฟู การพักผ่อนที่เหมาะสมของแต่ละคน เพราะการมีสุขภาพดี ชีวิตยืนยาวคือการปรับตัวที่เริ่มต้นได้ที่ตัวเราที่จะเรียนรู้ได้ตลอดชีวิต รวมไปถึงเคล็ดไม่ลับการวางแผนทางการเงินพร้อมรับมือวัยเกษียณ (ชั้น G)

โซน BETTER LIVING ชวนทุกคน “ตื่นรู้และปรับตัว” เรียนรู้วิธีการรับมือและปรับตัวต่อการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ “Climate Change Adaptation” จากทั้งภาครัฐและเอกชน เพื่อวางแผนล่วงหน้าในการตั้งรับ เมื่อเผชิญหน้ากับภัยธรรมชาติที่เกิดขึ้นในสภาวะโลกรวน (ชั้น G)

โซน BETTER COMMUNITY พบ “Community in Action” เมืองปรับตัวด้วยพลังชุมชน ที่จะชวนคุณมาสำรวจบทบาทของจิตอาสา และพูดคุยแลกเปลี่ยนความคิดเห็นเพื่อผลักดันและเติมเต็มสังคมที่ดี ผ่าน 3 พื้นที่ ได้แก่ Inspiring Showcase, Connect the Dots และ Gathering Space (ชั้น G)

โซน BETTER WORLD ที่จะชวนคุณมาฮีลใจไปกับนิทรรศการศิลปะที่สร้างค่าสู่สมดุลโลกที่หลากหลาย สะท้อนมุมมองปัญหา การปรับตัว และการอยู่รอดอย่างยั่งยืนในด้านสิ่งแวดล้อมและสังคม อาทิ ภาพถ่าย จิตรกรรม ประติมากรรม ผลงานศิลปะนานาชาติจากศิลปิน BAB ก่อนจะแวะมาบันทึกภาพที่ห้องภาพฉายานิติกร (ชั้น G)

โซน SX FOOD FESTIVAL เทศกาลอาหารที่ยิ่งใหญ่ที่สุดแห่งปี ที่จะชวนให้ทุกคนมา “กินเพื่อรักษ์โลก” พบร้านอาหารเพื่อสุขภาพกว่า 150 ร้านค้า พร้อมร่วมเปลี่ยนแปลงโภชนาการง่าย ๆ เพื่อสุขภาพ ไปกับเชฟคนดัง และร้านอาหารในตำนานมาให้คุณได้อิ่ม และฟินใจไปพร้อมกับการเช็กอินภาพสวย ๆ ท่ามกลางบรรยากาศของแลนด์มาร์กเมืองยอดฮิตจากทั่วมุมโลกที่ยกมาไว้ที่นี่ที่เดียว (ชั้น LG)

โซน SX KIDS ZONE เปิดโลกแห่งการเรียนรู้อย่างสร้างสรรค์ ที่จะช่วยปลุกพลังแห่งจินตนาการ และเปิดรับความเปลี่ยนแปลงอย่างเข้าใจ ภายใต้แนวคิด ‘Adaptation’ ปรับ เปลี่ยน แปลง เพื่อโลกที่ดีขึ้น ผ่านพื้นที่แห่งแรงบันดาลใจ กับ 2 นิทรรศการที่ปลูกฝังแนวคิดเรื่องความยั่งยืน ได้แก่ Adaptation Adventures และ Sustainability and Whales Exhibition by Crystal นอกจากนี้ ยังมี Kids Weekend Market ตลาดนัดของผู้ประกอบการรุ่นจิ๋ว (ชั้น LG)

โซน SX MARKETPLACE เพลิดเพลินไปกับตลาดนัดสร้างสรรค์สินค้ายั่งยืน จากผู้ประกอบการตัวจริง เอาใจสายกรีน สายคราฟ และสายช็อปผลิตภัณฑ์รักษ์โลกสุดว้าวจากกว่า 220 ร้านค้า (ชั้น LG)

โซน SX REPARTMENT STORE ที่จะชวนคุณมารวมส่งต่อของนอกสายตา.. ทิ้งแบบไหนดีต่อโลกเพื่อมอบคุณค่าให้แก่สังคม พร้อมเลือกซื้อสินค้ามือสองคุณภาพดีนำรายได้มอบให้การกุศล (ชั้น LG)
งานสัมมนา และเครือข่ายธุรกิจเพื่อความยั่งยืน (B2B) เจาะลึกแนวทางธุรกิจยั่งยืนทั้งในระดับประเทศและระดับโลก เพื่อร่วมค้นหาคำตอบและหาทางรอดในวิกฤตโลกรวน นอกจากนี้มีการทำเวิร์กช็อปด้านความยั่งยืน (SX IDEALAB) และรับฟังการบรรยายจากเวทีเสวนาจากผู้ลงมือทำจริงด้านความยั่งยืน (SX Talk Stage) (ชั้น G ชั้น 1 และ ชั้น 2)

SX2025 ปีนี้ยิ่งใหญ่กว่าปีที่ผ่านมา โดยเราได้ขยายเครือข่ายพันธมิตรจากหน่วยงานภาครัฐ เอกชน ประชาสังคม สถานทูต ตลอดจนองค์กรระหว่างประเทศ มารวมพลังเป็นหนึ่งเดียวกัน เพราะความยั่งยืนเป็นเรื่องของทุกคน” คุณต้องใจ กล่าวทิ้งท้าย